Gübre şerbeti nasıl yapılır (Ev yapımı sıvı gübre)

Gübre Şerbeti, hem hazırlaması kolay, hem yararlı bir sıvı gübredir. Hobicilerin rahatlıkla hazırlayacağı gübre şerbeti, bitkilerin gelişmelerinden önemli rol oynar. Kuracağınız düzeneğe akvaryumlarda kullandığımız 'havataşı'ndan mutlaka koyun ki; oksijen ihtiyacını karşılasın...

Gübre Şerbeti, tarımda kullanılan herhangi bir organik/doğal gübrenin, su içinde bir müddet bekletilmesiyle gübrenin içindeki besin maddelerinin suya geçmesinin sağlandığı, gübrenin içindeki besin maddelerin bitki tarafından daha hızlı alınmasında yardımcı olan bir anlamda gübre özütüdür.

Temelde; bir birim herhangi bir organik/doğal gübrenin, ona uygun birimde su içinde, gübrenin çeşidine göre sürecek bekleme süresiyle, içindeki faydalı organizmaların ve minerallerin suya geçmesiyle hazırlanır. Basit, kolay ve etkili bir çözümdür. Her hobicinin rahatlıkla yapabileceği ve uygulayabileceği bir gübreleme çeşidi olarak büyük yararlar sağladığını söyleyebilirim. Ayrıca dikim zamanları gereği, soğuk topraktaki marul, brokoli ve lahana gibi sebzeler için, toprak ısısının artmasına da yardımcı olur.

Neden gübre şerbeti yapmalıyız?

Bahçenizde veya balkonunuzdaki saksıda kullanacağınız doğal gübre, bitkilere yılda bir veya iki defa verilir. Toprakta bulunan yarayışlı mikroorganizmaların çözünme işlemine tabi tuttuğu gübrenin içindeki besin maddeleri, bitkinin alabileceği forma sokulduktan sonra bitki kökleri tarafından bitkiye ulaştırılır.

Ancak bu süreç içinde, bünyesindeki besin maddeleri, özellikle sulama suyunun etkisiyle, toprağın daha alt katmanlarına doğru süreklenir veya kimyasal tepkimeler nedeniyle atmosfere karışır. Gübre şerbeti ise, bu çözünme hızını artıracağı için, çok daha çabuk etki gösterir. Bitkiyi dikeceğimiz zaman verdiğimiz gübrenin yanında, sulama suyuna karıştıracağınız gübre şerbetini, bitkinin gelişim sürecine bağlı olarak bir kaç hafta arayla verebilirsiniz.

Yaparken dikkatli olun

Gübre şerbetini, gübreyi suya koymaktan ibaret sanmak bir çok zararı beraberinde getirebilir. Bazı püf noktalarına uymak zorunluluğu vardır. Mesela her gübre aynı oranda aynı suyla karıştırılıp, aynı oranda sulama suyuna konulmaz.

Suyun kalitesi de önemli

Her türlü organik gübre yapımında suyun kalitesi önemlidir. Bitki özütleri veya gübre şerbeti yaparken dikkat edilecek ilk nokta, suyun kalitesidir. En iyi su ‘yağmur suyu’dur. Yağmur suyu hasadı yapabiliyorsanız mutlaka yapın, yapamıyorsanız, çeşme sularındaki ‘klor’un işimizi zorlaştıracağını ve kimyasal tepkimeler sonucu elde etmek istediğimiz sonuçlarda sapma olacağını unutmayın.

Bu nedenle, varsa yağmur suyu, yoksa ağzı açık ve metal olmayan bir kapta 3 gün bekletilmiş ve bu bekleme sırasında büyük bir kepçe yardımıyla çırptığınız çeşme suyunu kullanabilirsiniz.

Gübre ve suyun oranları

İşin püf noktalarından biri de, hangi gübreyi, ne oranda suyla karıştıracağınızdır. Gübrelerin nitelikleri nedeniyle farklı oranlar kullanmak zorundasınız.

Kabaca sıralamak gerekirse:

• Sığır gübresi: 1 birim gübre 3 birim su
• Solucan gübresi: 1 birim gübre 4 birim su
• Koyun, keçi gübresi: 1 birim gübre 5 birim su
• Güvercin, tavuk gübresi: 1 birim gübre 10 birim su şeklindedir.
• Bitki özütleri de genelde 1 birim gübre ve 10 birim su şeklinde formüle edebiliriz.

: Gübre şerbetinin oranlarını iyi belirleyin.

2: Gübre şerbeti oranına göre su ilave edin.

3: Bitkilerin köklerine sulama suyu olarak koyun. 

Bekleme süresi ne olmalı?

Burada farklı görüşler mevcut, hepsinin kendince haklılık payları vardır. Gübreyi ne kadar çok suyun içinde bekletirseniz o oranda besin maddeleri suya karışacaktır. Özellikle ‘azot’ fazlaca birikeceği için, sebzelerde dallanma, koflaşma, anormal büyümeleri tetikler. Bu konu biraz da gübre şerbetini; hangi bitkinin hangi büyüme evresinde kullanacağınız, nerede kullanacağınız ve hangi hayvanın gübresini kullanacağınıza bağlı olarak değişebilir.

Domateste fazla azot sıkıntı yaratacak, anormal dallanma ve gövde büyümesi oluşturacak, toprak içindeki kalsiyum, domates bitkisine yeterli olmayacak ve bunun sonuçlarından biri olan ‘çiçek burnu çürüklüğü’ne davetiye çıkartacaktır. Öte yandan, azot isteği fazla olan sebzelerde inanılmaz fayda sağlayacaktır. Kış sebzelerinde, soğak toprağı bertaraf ederek, köklenmeyi artıracaktır. Bununla birlikte evimizdeki çiçekleri beslemek istiyorsak, fazla azotun bize sağlayacağı artıları gözden kaçırmamak gerekir.

Zamanlamayı ayarlamak gerekir

Aslında gübre şerbetini yapmaya başladığımız tarih ve kullanacağımız bitkinin yetiştirme teknikleri önemli...  Mesela domates yetiştiriyoruz. Domatesleri tarla-bahçe veya saksıya diktikten sonra yandırma işlemini yaptığımızı farz edersek, ilk sulama aşağı yukarı 10 gün sonra yapılacaktır. Gübreyi şerbet olması için hazırlıyoruz ve oksijen destekli bir sistem kurduk diyelim. İhtiyaç duyacağımız gübre oranını ve hangi sulama periyodunda kullanacağımızı belirledikten sonra, ihtiyaç duyulan gübre şerbetinin yapılması için domatesleri diktiğimiz günün 10 gün sonrasına yapmaya başlarsak, bize geriye kalan 7 günlük zaman, çok kuvvetli bir gübre şerbeti elde etmek için gerekli süreyi verecektir. Ancak oksijensiz bir ortam yaratacaksak, yani direk suya koyup üzerini kapatmayı düşünüyorsak, 3 gün önce başlamak, ilk sulama suyundaki azot miktarı için gerekli yoğunluğu sağlar.

UNUTMAYIN: Ancak ikinci sulama periyodunda, daha kısa süreli bir bekleme yapmalı, gübre şerbetinin 2’inci gününde kullanmalıyız. Bu zamanlamayı ve teknikleri kendinize, kullandığınız gübre çeşidine ve yetiştirdiğiniz bitkiye göre ayarlamalısınız.

Gübre şerbeti için düzenek hazırlama

Gübre şerbetini, kapalı bir kutunun içine koyduğunuz gübre ve suyla birlikte de yaparsanız. Bu tarz bir gübre şerbeti üretimi yapacaksanız dikkat etmeniz gereken oranlar ve bekleme süresidir. Çünkü bu tarz bir üretim sırasında, fazla bekleme, oksijensiz ortamda zararlı bakterilerin çoğalmasına neden olacaktır. Ağzı açık olarak bekletmek, koku yapacağı için, özellikle evlerde pek önermem. Ancak, kuracağınız basit bir düzenek hem gübre şerbeti, hem de kompost çayı yapımı için çok elverişlidir.

Bu sistem için gerekli olan metaryaller:

• 50 lt civarında musluklu kapaklı bir bidon
• Akvuryum hava pompası ve havataşı
• Gerekli oranda akvaryum boruları
• Delikli sac
• Evlerde kullanılan Tül
• Matkap ve bağlantı parçaları

Gübre şerbeti veya kompost çayı düzeneği için kullanacağınız musluklu bidonun kapasitesi tamamen size bağladır. İhtiyaçlarınız oranında bir kap edinin yeter. Kabın dibine delikli sacı, yaklaşık 10 veya 15 cm yukarıda bir yer oluşturacak şekilde sağlamca yerleştirin. Bu iş için, kare bir kap çok daha rahat çalışmanızı sağlar. Bidonun kenarlarından 5 cm fazla kestiğiniz sacın bu 5 cmlik yerlerini kıvırarak bidona sabitleyebilirsiniz. Yuvarlak bidonlarla biraz daha uğraş vermeniz gerekebilir. Ama mutlaka bu bariyeri oluşturun ki; üzerine koyacağımız tülü sabit tutsun. Bidonun dibine akvaryum havataşını yerleştirin ve sacı sabitlediğiniz yerin altından bir delik açarak,  akvaryum hortumlarını buradan geçirin. Geçirdiğiniz hava borularını hava taşına bağladıktan sonra, deliğin su sızdırmaması için önlem alın. Bunun için bir çok metod var. İsterseniz suya dayanıklı sıvı conta sıkın, isterseniz suya dayanıklı sıvı yapıştırıcılarla sabitleyin, yeterki su sızdırmasın... Tülün üzerine oranlar sabit tutularak gübre veya kompost konulduktan sonra, üzerine suyu koyun ve hava taşını çalıştırın... Gerekli sürelerin tamamlandığı zaman, musluktan gübre şerbetinizi veya kompost çayınızı alıp kullanabilirsiniz. Dönemsel olarak, gübre ve su miktarını kontrol ederek, gerekli takviyeleri yapabilirsiniz.

(Kompost çayı yapımı ve faydalarını başka bir yazıda genişçe ele alacağım)

Delikli sacı sabitleme konusunda sıkıntı yaşarsanız, içine tül gerdiğiniz, bol delikli bir kovayı bidonun içine askı yaparak asabilirsiniz. Veya kahve çuvalı gibi hem geçirken, hemde parçların suya karışmasını engelleyevek bir metaryalin içine koyduğunuz gübreleri, direk suyun içine bırakabilirsiniz. Ama havataşını mutlaka koyun...

Bu düzenekten elde ettiğiniz gübre şerbetini, sezon boyunca kontrollü bir şekilde kullanma şansınız var.

Gübre şerbeti ile sulama zamanı ve sıklığı

Gübre şerbetini sulama suyuna ilave edeceğiniz için, sebzelerin sulama ihtiyaçlarını göz önünde bulundurarak kullanın...

• Gübre şerbetinin kullanım sıklığı bitkilerin yaşam döngüsüne göre ve şerbetin temiz su ile karıştırılma oranına göre de değiştiğini anlatmıştık. Bu ilkeleri göz önünde bulundurun...
• Gübre şerbetini, bitki besin maddesi ihtiyaçlarını göz önünde bulundurduğunuz bitkilerin gelişim sürecinde kullandığınız sulama suyuna, belli oranlarda karıştırarak kullanın... 
• Sebzelerde, ilk hasat zamanına kadar verilen ölçülerde, daha sonraki süreçlerde oranları gübre şebreti lehine azaltarak kullanabilirsiniz.
• Bahçe süs bitkilerinde yaz ortasına kadar kullanabilir, Lale ve benzeri sadece baharlık soğanlı bitkilerde çiçek açtıkları zaman bir defa verirseniz iyi olur. 
• Zambaklara, ilkbahar ortasında bir defa, çiçek açtıkları zaman bir veya iki defa uygun aralıklarla tekrar edebilirsiniz.

NOT: Eğer toprak çok fazla kurumuşsa bitkilerinizi akşamdan az sulayın, sabahleyin gübre şerbeti ile ayrıca sulayın.

Gübre şerbetinin Kullanım Miktarı:

• Saksılar için bir su bardağı (200 cc) Gübre Şerbeti  1 litre suyla sulandırıp her bitkiye bir su bardağı gelecek şekilde haftada bir kullanılır.
• Bahçelerde ve tarlada dikimden 15 gün sonra (domateste yandırmayla birlikte 17 gün) sulama esnasında haftada bir sulama suyuna katabilirsiniz. Ayrıca bir litre suya 200 cc  gübre şerbeti sulandırıp, her bitkinin köküne bir su bardağı ve her hasattan sonra sulama suyu ile birlikte kullanılır..